"Skarb Narodów" mit czy rzeczywistość.

https://www.filmweb.pl/serial/Skarb+narod%C3%B3w%3A+Na+skraju+historii-2022-10008177

Inspiracja: Laura Esquivel, „Malinche. Malarka słów”, wyd. Znak, 2013 r.

Skarb narodów. Na skraju historii film w reżyserii Miry Nair, USA 2022, dystrybucja Disney+, produkcja studio ABC Signature / Jerry Bruckheimer Television

Czy tajemnicza Malinche była ukochaną Corteza? Co stało się ze skarbem Montezumy i co oznacza zejście Quetzalcoatla?

Nowy serial Disney+ nie zbiera pochlebnych opinii chociaż w dość prostym scenariuszu możemy dopatrzeć się ciekawych wątków z prawdziwej historii podboju Nowej Ziemi przez konkwistadorów hiszpańskich. I właśnie to będzie tematem tego wpisu.
Scenariusz filmu krąży wokół zaginionego skarbu Montezumy, a także tajemniczej Malinche. I to są prawdziwe postacie historyczne (oczywiście nie licząc Corteza i konkwistadorów).

Dlatego przybliżę nieco postać księżniczki Azteckiej, żony i tak naprawdę ukochanej Corteza.

Rok 1519, hiszpański konkwistador Hernan Cortez (Hernán Cortés de Monroy Pizarro Altamirano, marqués del Valle de Oaxaca (czyli Ferdynand Cortez) przybywa do azteckiego władcy Montezumy, który uznając przybysza za wcielenie boga Quetzalcoatla hojnie go obdarowuje (niektóre źródła twierdzą, że władca chciał go przekupić, aby ze swoimi ludźmi opuścili jego królestwo).
Historyk Babcock wspomina o spisie tych prezentów znalezionym w kronikach z podróży. Wśród nich miał być m.in.: "ptak z zielonymi piórami, z nogami, dziobem i oczami ze złota. Drewniany hełm z ptakiem zrobionym z nefrytu, z oczami, dziobem i pazurami ze złota".
Tragiczny finał pobytu Hiszpanów w Tenochtitlan i śmierć prawie wszystkich dowódców azteckich, kapłanów i samego Montezumy sprawiła, że mamy dzisiaj kolejną zagadkę do wyjaśnienia- mianowicie odnalezienie zaginionego skarbu Montezumy. Król miał bowiem "dwa pałace ze stosami złota i srebra, szlachetnych kamieni, bransolet, naszyjników, hełmów i zbroi wysadzanej drogocennymi kamieniami. Były tam też kaczki, psy, lwy, tygrysy i małpy - wszystko zrobione ze złota” (zapisy w kronikach Bernala Diaza del Castello). Zresztą śmierć samego Montezumy też jest tajemnicą. Według Hiszpanów władca zginął podczas przemowy do swojego ludu- dostał kamieniem w głowę, a azteckie źródła twierdzą, że zabili go najeźdźcy.

Ale gdzież to podział się skarb?
Podobno niewyobrażalna ilość złota jaką otrzymał Cortez, została przetopiona na sztabki (żeby łatwiej było je transportować) i miała zostać wywieziona do Europy. Jednak kiedy Aztekowie wybrali nowego władcę i wszczęli powstanie przeciwko najeźdźcom, ci uciekli pod osłoną deszczowej nocy z miasta. Zostali wytropieni i rozgorzała krwawa walka. Konkwistadorzy, obciążeni złotem i kosztownościami nie byli na tyle sprawni, aby stawić czoło miejscowym. Najeźdźcy stracili całą artylerię i część koni, wielu z nich uciekając utonęło z jeziorze, a złoto bezpowrotnie stracono. 270 Hiszpanów zostało oddanych w ofierze azteckim Bogom. Niestety w odwecie latem 1521 r. Hiszpanie ponownie zdobyli i zburzyli miasto, a na jego miejscu stworzyli nowe- Mexico City. Mimo, że co jakiś czas docierają do nas informacje o odnajdywaniu sztabek złota, to jednak nikt nie znalazł całości. Skarb przepadł. Może nadal czeka na swojego odkrywcę?
Staloryt przedstawiający portret Hernána Cortésa wkraczającego do Tenochtitláni jego spotkanie z Montezumą II. fot. Getty Images

Wróćmy teraz do Malinche. Kiedy czyta się historię na temat hiszpańskich podbojów, tylko w nielicznych można znaleźć o niej wzmianki, ale tylko ogólne. A była ona jednym z bohaterów całej konkwisty.
O jej pochodzeniu odnajdujemy różne informację. Francisco López de Gómara, kronikarz wyprawy Cortesa napisał, że:” Marina, a jest to imię po przyjęciu chrztu świętego, powiedziała, że pochodzi z Xalixco, z miejsca zwanego Viluta, jest córką zamożnych ludzi, krewną władców tych ziem i gdy była małym dzieckiem została porwana przez pewnych kupców podczas wojny, którzy zamierzali ją sprzedać na targu w Xicalanco, które jest wspaniałym miastem po drugiej stronie Coatzacoalcos, niedaleko Tabasco, i stamtąd została kupiona przez władcę Potonchanu”.
Inne źródła mówią, że pochodziła z rodu władców miasta Painala, ale została oddana Indianom z Xicalango. Ci z kolei wydali ją Indianom z Tabasco, a ci Kortezowi (relacja konkwistadora i podróżnika Bernala Diaz del Castillo).
Niezaprzeczalnie Malinche została oddana razem z 19 innymi kobietami w darze Hiszpanom (Cortez otrzymał wtedy też złote ozdoby, naszyjniki, diademy, egzotyczne zwierzęta i inne podarunki).
Obraz „Malinche z Cortésem”, autorstwa malarza Roberto Cueva del Río, https://historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com/2016/02/11/la-malinche-aztecka-kochanka-cortesa-zdrajczyni-czy-bohaterka/

Ponieważ była najpiękniejszą z kobiet i do tego wysoko urodzoną, została oddana szlachcicowi Alonsowi Hernandezowi Puerto Carrero, a po jego powrocie do Hiszpanii kobietę „przygarnął” Cortez. Zresztą już wcześniej zwróciła ona jego uwagę nie tylko urodą, ale również mądrością, znajomością lokalnych dialektów i odwagą. Ponadto franciszkański zakonnik Aguilar uczył ją hiszpańskiego, który szybko opanowała. Została więc tłumaczką.
Jednym z warunków przyjęcia jako dar dla Hiszpanów kobiet było ich ochrzczenie, dlatego 16 marca 1519r Malinche przyjęła chrzest i imię dońi Mariny. Jest uznawana za matkę nowożytnego Meksyku, chociaż Indianie twierdzą, że jest zdrajczynią. Stała się dla nich współwinowajczynią zniszczenia lokalnej kultury i wymordowania swoich rodaków. Uważają, że dzięki jej działaniom Cortez mógł przejąć kontrolę nad podbitymi ludami. Do dzisiaj słowo „malintzin” w języku potocznym oznacza mniej więcej wrednego zdrajcę.

Ale historia Malinche nie jest taka jednoznaczna. Jej ogromne pragnienie wolności (a była przecież niewolnicą) i miłości było tak ogromne, że oddała za nie wszystko. Nie mogła jednak przewidzieć losów swojego ludu. Dzisiaj z perspektywy wieków łatwo jest dokonać złej oceny postaci, ale w czasach jej współczesnych z pewnością uważano ją za bohaterkę, służyła przecież samemu Bogu. Nie wiadomo również jak jej interpretacje i tłumaczenia chroniły jej lud i zmieniały bieg wydarzeń na ich korzyść. Niewątpliwie to dzięki niej przebieg podboju hiszpańskiego nie był aż tak krwawy, a wiele problemów ze względu na jej znajomość języków, rozwiązano w drodze pokojowych negocjacji.

Malinche stała się dla Corteza doradcą, tłumaczem, sekretarzem i ukochaną żoną. Cortez wybudował dla niej dom w Coyoacan, gdzie mieszkali z synem Martinem. Malinche była również jego tłumaczką podczas nieudanej konkwisty w Hondurasie, po której Cortez wrócił do Hiszpanii razem z synem (został on uznany przez papieża prawowitym synem Corteza i pasowany na rycerza). Natomiast żona została oddana jednemu z hiszpańskich kapitanów Juanowi Jaramilla. Zmarła w 1529r w wieku 29 lat (inne źródła mówią, że w 1551r). Pisarka Laura Esquivel, barwnie opisał jej śmierć:
„W tym momencie na niebie zarysowała się błyskawica. Srebrzysty jęzor, zwiastujący burzę. Jej błysk oświetlił bezruch ciała Malinalli, która umarła kilka sekund wcześniej. Jej oczy zostały pochłonięte przez gwiazdy, które natychmiast poznały wszystko, co za życia zobaczyła na ziemi”.

Niewątpliwie Malinche była świadkiem wszystkich tragicznych wydarzeń związanych z podbojami konkwistadorów, jak również ze „zniknięciem” skarbu samego Montezumy.
Rycina upamiętniająca moment poddania się Azteków Hiszpanom. Za siedzącym na tronie Cortésem stoi jego tłumaczka La Malinche SPL/east news

W 1981 r. w Meksyku podczas budowy Banku Centralnego, jeden z robotników znalazł sztabkę złota. Ważyła prawie 2 kg. Miejscowy jubiler, któremu ją oglądał potwierdził, że jest to stare złoto i sztabka może pochodzić z zaginionego skarbu.
W 2020 r. grupa badaczy z Instituto Nacional de Antropologia e Historia i Universidad Nacional Autonoma de Mexico zbadali sztabkę i potwierdzili wiek złota na okres pomiędzy 1519 – 1520.

To znaczy, że legenda jest prawdziwa.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_(Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1)

I jeszcze jeden wątek poruszony w serialu. Chodzi o Świątynię (piramida) w Chichen Itza. Zbudowana przez Majów jest uważana za jeden z cudów świata. Podczas wiosennej równonocy zaobserwować można fantastyczne zjawisko nazywane „zejściem z Kukulcán”, a jesienią „wejście” Pierzastego Węża Quetzalcoatla (bohaterka filmu nosi „medalion strażników tajemnicy świątyni Pierzastego Węża”).

To fascynujące zjawisko trwa ok. 3 godziny i gromadzi rzesze turystów.

Światło, które wpada do wnętrza tej świątyni, odbija się od ściany w ten sposób, że jego cień kładzie się na północnej ścianie piramidy i oświetla jeden po drugim znajdujące się tam schody. To wygląda tak, jakby wąż spełzał na ziemię. Dodatkowym efektem jest to, że na samym dole znajduje się głowa pierzastego węża.
zjawisko to można obejrzeć na YouTube: "Zejście Kukulcana na Ziemię", źródło: YouTube / National Geographic España https://www.youtube.com/watch?v=ngqTPYV_T2w

Cień w kształcie węża rzucany na ścianę piramidy w czasie równonocy, źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_(Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1)

Pierzasty kamienny węża w świątyni Quetzalcoatl w Teotihuacan, https://www.istockphoto.com
Od 2010r naukowcy bardzo dokładnie badają całą świątynię. Projekt otrzymał nazwę "Tlalocan. Droga pod ziemię". Odkrycia są niesamowite, znaleziono np. skarb składający się z tysięcy bezcennych przedmiotów sprzed 1800 lat! Ale to jeszcze nie ten właściwy.
Piramida Pierzastego Węża w Teotihuacán. Naukowcy sądzą, że odkryty tunel (zaznaczony na czerwono) doprowadzi ich do grobowców królów starożytnej metropolii (HANDOUT/REUTERS)

Jakież to jeszcze skarby tajemnice ukrywa ziemia Indian prekolumbijskich i jak dużo filmów będzie o tym zrealizowanych? Miejmy nadzieję, że dużo i że będą one opowiadać ich prawdziwą historię.
Krótko o wierzeniach Azteków możecie przeczytać na stronie:
https://historia.org.pl/2016/08/31/pierzasty-waz-i-koliber-z-poludnia-mity-aztekow/
O prawdziwej ekspedycji Lewisa i Clarka(też wymieniona w filmie) traktują m.in. strony:
https://histmag.org/Wyprawa-Lewisa-i-Clarka-w-gore-Missouri-19540 https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekspedycja_Lewisa_i_Clarka
Jest ona również motywem planszowej gry ekonomicznej: Lewis & Clark: The Expedition (edycja polska), wyd. Rebel

Źródła:
https://hiszpanoteka.com/meksyk/la-malinche-zlo-wcielone-czy-wcielenie-dobra-malinche-malintzin-dona-marina/
https://histmag.org/-Malinche-kochanka-Cortesa-i-matka-nowego-Meksyku-11350
https://www.focus.pl/artykul/sensacyjne-odkrycie-podczas-budowy-archeolodzy-nie-maja-watpliwosci-ze-to-skarb-montezumy
https://pl.frwiki.wiki/wiki/La_Malinche
https://www.national-geographic.pl/artykul/sensacyjne-odkrycie-podczas-budowy-archeolodzy-nie-maja-watpliwosci-ze-to-skarb-montezumy