Rasputin. Człowiek, który nie potrafił umrzeć

Inspiracja: Douglas Smith „Rasputin”, Wydawnictwo literackie, 2018 r.

Życie pełne politycznych intryg i romansów uczyniło z tego intrygującego przyjaciela rodziny carskiej niepowtarzalną i tajemniczą postać historyczną. Mistyk, rozpustnik, jasnowidz i szarlatan był jedną z najważniejszych postaci na dworze cara Mikołaja II. Miał wielu wrogów, którzy zdecydowali się zamordować mnicha, a że ten był nad wyraz wytrzymały, to zabójstwo miało charakter krwawej łaźni.
Zabójstwo Rasputina jest jedną z najbardziej intrygujących, a zarazem tajemniczych śmierci XX wieku. Dziś znane są dwie wersje wydarzeń. Jedna należy do oprawców – Jusupowa i Puryszkiewicza, druga jest wynikiem przeprowadzonej sekcji zwłok, jednak to ta pierwsza jest najbardziej popularna.
Zresztą akta prowadzonego śledztwa zaginęły. Zostały potajemnie wywiezione z Rosji i pojawiły się dopiero w 1995 r. na aukcji w Londynie. Były to protokoły z przesłuchań świadków: polityków, duchownych, tajnych agentów policji i oczywiście całego tłumu kobiet (również tych „lekkich obyczajów”).

Kim tak naprawdę był człowiek, który „nie potrafił umrzeć”?

Grigorij Rasputin urodził się prawdopodobnie w 1869 roku, choć sam często się mylił i podawał różne daty. Już za młodu w rodzinnej wsi zyskał opinię pijaka, kobieciarza i złodzieja. Miał siedmioro rodzeństwa, ale wszyscy zmarli w niemowlęctwie i wczesnym dzieciństwie. Był więc jedynym, który przeżył. Legenda głosi, że w dniu jego narodzin, 10 stycznia 1869, meteor przeciął niebo nad wsią Pokrowoskoje. Zapowiadało to przyjście na świat postaci wyjątkowej.
W 1887 r. ożenił się z Praskovią Fiodorową Dubroviną, którą poznał w Abalak w Rosji w 1886 r. Z ich wpólnej siódemki dzieci przeżyło tylko troje, Dmitrij Rasputin (ur.1895), Maria Rasputin (ur.1898) i Varvara Rasputin (ur.1900). Mówi się, że jeszcze jedno, nieślubne dziecko urodziło się w 1896 roku i niestety przeżyło tylko jeden dzień. Kiedy on pozostawał na dworze carskim, oddając się licznym romansom, ona czekała na niego w domu w Pokrowskoim.
Grigorij Rasputin z dziećmi, wikipedia.org
Rasputin z żoną, printerest.com
Po śmierci Rasputina i przejęciu władzy przez bolszewików, wdowa wraz z synem Dymitrem i jego żoną (imię otrzymał po bracie Grigorija, który gdy był mały wpadł do stawu. Rasputin wskoczył do niego, by go ratować. Niestety Dymitr zmarł niedługo na zapalenie płuc), zostali w 1933 r. uznani za „kułaków” i zesłani na Syberię. Oczywiście nie byli żadnymi kułakami, ale Dymitrij jako lokalny mafioso i lichwiarz budził niechęć. Ponadto rodzina otrzymała pieniądze po zmarłym Grigoriju, które w 1920 r. zostały skonfiskowane przez sowieckie władze. Praskovia zmarła w drodze na zesłanie, Feoktista, żona Dymitrija i ich nowonarodzona córka zmarły w 1933 roku na gruźlicę i czerwonkę, a on sam zmarł na dezynterię w rocznicę śmierci swojego ojca 16 XII 1933 r.).

Varvara Rasputina, zmarła na gruźlicę i tyfus w Moskwie w 1925 r. Nie było przy niej żadnego członka rodziny.

Maria Rasputina, imię dostała po siostrze swojego ojca, która cierpiała na epilepsję i podczas jednego z ataku choroby utonęła), została artystką kabaretową i cyrkową. Zmarła w Los Angeles w 1977 r. Jej pierwszy mąż, Borys Sołowiow otrzymał od cara Mikołaja II klejnoty, za które miał zorganizować ucieczkę rodziny cesarskiej z Jekaterynburga, ale środki otrzymane ze sprzedaży przeznaczył na własne potrzeby.

Przyczyną gwałtownej zmiany w życiu Rasputina miał być śmierć jednego z dzieci, chociaż pojawia się hipoteza, że mogła być to bójka, po której o mało co nie został zesłany lub wizja Dziewicy Maryi, która ukazała mu się podczas pracy w polu. Cokolwiek to było, faktem jest, że w wieku 28 lat Rasputin Postanowił odmienić swoje życie. Zaczął zagłębiać się w mistycyzm i poszukiwanie przewodnika duchowego. Dlatego w 1893 r udał się do centrum prawosławnego świata – do klasztoru na greckiej górze Athos. Od tamtejszych zakonników uczył się teologii, jednak jako półanalfabeta nigdy nie przeczytał nawet Biblii. Po powrocie do Rosji przylgnęła do niego łatka egzorcysty, jasnowidza i uzdrowiciela. W konsekwencji został uznany za zakonnika, chociaż nigdy nie złożył ślubów. Pogłoski o działalności i charyzmie Rasputina szybko zaczęły się rozprzestrzeniać. W 1904 lub 1905 r. udał się do miasta Kazań, gdzie zyskał reputację mądrego świętego człowieka, który pomagał ludziom rozwiązać ich duchowe i zdrowotne kryzysy. Jego mistycyzm staje się doktrynerski i prowadzi go do opracowania niejasnych teorii na temat odrodzenia przez grzech. Jego najsłynniejsze przykazanie brzmi: „Aby zbliżyć się do Boga, trzeba dużo grzeszyć”. Prowadzi rozpustne życie, organizuje orgie seksualne i alkoholowe. Zapraszane kobiety uważają pójście z nim do łóżka za wieli zaszczyt i bramę do odkupienia.
Rasputin w otoczeniu swoich wielbicieli, 1914 r., domena publiczna
Kiedy w 1905 r o jasnowidzu i uzdrowicielu usłyszała caryca Aleksandra Romanowa, nakazała sprowadzić go na dwór cesarski. Od tego czasu jego kariera nabrała tempa, a pozycja na dworze była niezachwiana. Rasputin leczył księcia Aleksego z hemofilii, a właściwie potrafił zatamować krwotoki i łagodzić skutki choroby. Z pewnością używał do tego hipnozy. Jako jasnowidz przepowiedział, nie tylko, klęskę floty rosyjskiej w wojnie z Japonią w 1905 r., ale głosił, że jeżeli Rosja przystąpi do wojny to poniesie klęskę. Przepowiedział także własną śmierć, którą powiązał z upadkiem rodziny carskiej” „Czuję, że odejdę przed pierwszym stycznia. Chcę powiedzieć Rosjanom, tacie, mamie i dzieciom, co powinni zrobić. Jeśli zabiją mnie zwykli mordercy i moi rodacy, to car Rosji, nie będzie musiał się bać o swoje dzieci. Będą panować jeszcze przez wiele wieków. Ale jeśli szlachta mnie zniszczy, jeśli przeleją moją krew, to ich ręce będą splamione moją krwią na dwadzieścia pięć lat i opuszczą Rosję. Brat powstanie na bracie. Będą się nienawidzić i zabijać, a przez dwadzieścia pięć lat nie będzie pokoju w Rosji. Królu ziemi rosyjskiej, jeśli usłyszysz bicie dzwonu, który mówi ci, że Grzegorz został zabity, wiedz, że jeden z was zaaranżował moją śmierć i żadne z was, żadne z waszych dzieci nie będzie żyło dłużej niż dwa lata. Zostaną zabici... Zostanę zabity. Nie jestem już wśród żywych. Modlić się! Modlić się! Bądź silny. Pomyśl o swojej błogosławionej rodzinie!”
Niestety sprawdziła się druga część tej przepowiedni. Była jeszcze jedna taka przepowiednia. W 1900 roku wielki książę Piotr Nikołajewicz przyjął wspaniałego czarnoksiężnika, doktora Papusa. Wielki Książę był pradziadkiem cesarza Mikołaja II. Ważny był dla niego los Romanowów, więc poprosił francuskiego czarodzieja o rozłożenie kart tarota, aby zajrzeć w przyszłość. Karty przepowiadały rychłą śmierć całej rodziny. rodziny cesarskiej Romanowów. Świadomi przepowiedni ich losu, Romanowowie Poprosił go o wskazówkę, jak uniknąć przepowiedni, więc doktor Papus wypowiedział dziwne kabalistyczne zaklęcie, iż dopóki żyje twórca zaklęcia, to kraj i rodzina Romanowów jest bezpieczna. Papus był nie tylko magiem, ale także utalentowanym lekarzem. W czasie I wojny światowej zgłosił się ochotniczo na front, gdzie w szpitalu polowym pomagał żołnierzom. Niestety zachorował na gruźlicę i zmarł w październiku 1916 r. Wiadomo, że Aleksandra Fiodorowna, dowiedziawszy się o tym wydarzeniu, napisała do męża następujące słowa: „Papus nie żyje, więc jesteśmy skazani”.
Rasputin, otoczony przez carycę Aleksandrę Fiodorowną (po prawej), jej pięcioro dzieci i guwernantkę. 1908 r.

Nieprawdopodobnie kochliwy, miał całą rzeszę kochanek (o dziwo!), był podobno niezrównany w sprawach łóżkowych. Jego były przyjaciel ojciec Heliodor, zszokowany zachowaniem mnicha namawiał uwiedzione przez niego kobiety do wymierzenia sprawiedliwości. Kiedy w 1914 r. Rasputin odwiedzał żonę i dzieci, jedna z nich Chiona Gusiewa rzuciła się nań z nożem i raniła go w brzuch. Rana wydawała się śmiertelna. Przekonana o sukcesie Gusiewa krzyczała „Zabiłam antychrysta!” Okazało się, że Rasputin wyzdrowiał, ale po tym wydarzeniu łatwiej się męczył i częściej zażywał opium, żeby złagodzić ból.
Rasputin około 1914 r., prawdopodobnie po zamachu Chionii Gusiewy.

Natomiast udany zamach na Rasputina stał się czymś w rodzaju legendy.
W ostatecznym ataku, który zakończył jego życie został najpierw otruty, dźgnięty nożem, uduszony, zastrzelony, pobity, a na koniec wrzucony go do pokrytej lodem rzeki w środku zimy, gdzie w końcu utonął! Datę jego śmierci podaje się różnie. Albo jest to 16/17 XII albo 29/30 XII 1916 r. Wynika to ze zmiany kalendarza po rewolucji bolszewickiej. Osiem miesięcy później francuski „Le Figaro”, powołując się na informacje od jednego z uczestników, opublikował „dokładną” relację z zamachu.

Wiadomo, że grupa bojarów pod wodzą księcia Feliksa Jusupowa, wielkiego księcia Dymitra Pawłowicza, prawicowego polityka Władimira Pouriszkiewicza, porucznika armii rosyjskiej Siergieaj Suchotina, doktora Stanisława Łazowertego oraz członka brytyjskich tajnych służb Oswalda Rayner, uważając, że wpływ mnicha na carycę jest zbyt wielki i stanowi zagrożenie dla Imperium, postanowili się go pozbyć. Został zaproszony do pałacu książęcego, rzekomo przez żonę Jusupowa, księżną Irinę. Wiadomo było, ze Rasputinowi bardzo podobała się kobieta i chętnie miałby nią romans. W rzeczywistości nie było jej w pałacu, ponieważ przebywała wówczas na Krymie. Inna wersja mówi, że do pałacu zaprosił go sam książę Feliks, który w ostatnim okresie bardzo zbliżył się do niego. Plotka głosi, że nawet byli kochankami…
Późniejsze relacje są niespójne. Rasputin miał być wprowadzony na przyjęcie (lub do piwnicy, gdzie miał mieć schadzkę z księżną), gdzie podano mu zatrute cyjankiem wino i ciasto. Nic się jednak nie zadziało, mimo, że podobno dawka trucizny mogłaby powalić pięciu mężczyzn. Późniejsza sekcja zwłok nie wykazała śladów trucizny. Być może Rasputin przeczuwając intrygę udawał, że je, a być może nie zadziałała ona ze względu na to, że on sam przez dłuższy czas przyjmował małe dawki trucizny, stopniowo się na nią uodparniając (mitrydatyzm). Zszokowany Jusupow konsultuje z innymi dalsze działanie, po czym wraca do gościa i strzela mu z rewolweru w plecy (lub w serce- nie wiadomo dokładnie). Rasputin upadł, a doktor stwierdził zgon. Zamachowcy w radosnych nastrojach poszli wypić drinki, ale książę Feliks chcąc się upewnić, że naprawdę Rasputin nie żyje, wrócił na dół. Nagle Rasputin otworzył oczy i rzucił się na księcia usiłując go udusić. Temu ostatniemu udaje się uwolnić i szukać pomocy u swoich wspólników. Kiedy zbiegają na dół, znajdują Rasputina, czołgającego się i próbującego uciec. Rozlegają się strzały, ale nie celne. Dopiero na zewnątrz zostaje trafiony przez Oswalda Reynera. Po raz drugi tego wieczoru Rasputin upada pod kulami. Zdenerwowany Jusupow chwycił jeszcze pałkę i zaczął okładać leżące ciało. Sekcja zwłok ujawni ślad po kuli na środku czoła i ślady uderzeń twardym przedmiotem. Widać było również ślady po uderzeniu nożem. Tym razem wydaje się, że nie ma wątpliwości: Rasputin rzeczywiście nie żyje! Zabierają ciało, owijają w dywan i wrzucają do rzeki Newki. Dwa dni później wyłowiono ciało mnicha. Sekcja zwłok wykazała, że przyczyną śmierci było utonięcie, więc kiedy wieziono ciało nad rzekę, Rasputin jednak żył! Kiedy wieść się rozniosła nad rzekę przybywali ludzie, żeby zaczerpnąć wodę i zyskać chociaż trochę mistycznej mocy.
Książę Feliks Jusupow w 1914 r.
Caryca kazała pochować mnicha w Carskim Siole, ale bolszewicy kazali ekshumować ciało i spalić szczątki. Jak głosi legenda podczas kremacji ciało było w pozycji siedzącej i poruszało się. Istnieje przekaz, że spaliła się tylko trumna, a ciało Rasputina pozostało nietknięte. Podobno też odcięto mu penisa i przekazano do laboratorium uniwersyteckiego. Dokładnie tego nie wiemy. Jak wspomniałam wcześniej, zarówno wyniki sekcji, jak i dokumenty z prowadzonego śledztwa zaginęły.
Zdjęcie zwłok Rasputina przedstawiające ślad po kuli wystrzelonej z bliska w czoło.
Twórcy zamachu na Rasputina, biorąc pod uwagę ich rangę i poparcie społeczne, nie otrzymali zbyt surowego wyroku. Większość została zmuszona udać się na emigrację, a książę Jusupow został skazany na pozostanie w rezydencji.
Elektryzujące spojrzenie Rasputina ok. 1916 r.

Od 1917 r. wizerunek Rasputina był powszechnie używany przez propagandę bolszewicką jako symbol moralnego upadku starego reżimu. Legenda została, zniekształcona, wzmocniona przez literaturę, kino i telewizję, które przedstawiały ją jako historię z pogranicza fantazji i erotyzmu.
Karykatura N. Iwanowa przedstawiająca parę cesarską pod kciukiem demonizowanego Rasputina. Około 1916 r.

P.S
Podobno Rasputin przepowiedział carycy przyszłość rodziny carskiej:
„Umrę w straszliwym bólu. Po mojej śmierci moje ciało nie zazna spokoju. Wtedy stracisz koronę. Ty i twój syn zostaniecie zmasakrowani wraz z całą rodziną. Potem straszliwy potop przejdzie przez Rosję. I wpadnie w ręce Diabła”.

Trzy miesiące po śmierci Rasputina car Mikołaj II musiał abdykować (2 marca 1917 r). Rodzina cesarska zostaje zmasakrowana w piwnicach Willi Ipatiewa w Jekaterynburgu w nocy z 16 na17 lipca 1918 r. A Rosja była rozdarta straszliwą wojną domową. Potem stopniowo wpadła w ręce Józefa Stalina .
Pałac Jussopowa w Sankt Petersburgu, tutaj zmarł Rasputin 29 grudnia 1916 r. Ekspozycja przedstawiająca ostatnie chwile przed zamachem.

Źródła:

https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2876079,Jak-zginal-Rasputin-Otrucie-i-trzy-strzaly-nie-wystarczyly-Zabilo-go-dopiero
https://www.rp.pl/swiat/art12836731-jusupow-i-ostatnia-noc-rasputina
więcej: https://histmag.org/Rasputin-przewodnik-duchowy-prorok-bestia-16468
https://desnnochiri.wordpress.com/tag/praskovia-fyodorovna-dubrovina/
https://www.lefigaro.fr/histoire/archives/2016/12/29/26010-20161229ARTFIG00196-mort-de-raspoutine-le-recit-raconte-au-figaro-par-l-un-des-conjures-en-aout-1917.php

zdjęcia:
https://www.ancestry.com/search/categories/43/?name=Dimitri_Rasputin&birth=1895_Russian+Empire&death=1933_Union+of+Solviet+Socialist+Republic&types=p