Mechanizm z Antykithiry- artefakt przeznaczenia z ostatniej części Indiana Jones.
Inspiracja: Indiana Jones i artefakt przeznaczenia (Indiana Jones and the Dial of Destiny), reż. James Mangold, Disney, Lucasfilm 2023
Kadr z filmu "Indiana Jones i artefakt przeznaczenia" (materiały prasowe)
Mechanizm Antikithera, Narodowe Muzeum Archeologiczne.
Ponad 2000 lat temu u wybrzeży greckiej wyspy Antykithera zatonął statek, na którego pokładzie pośród licznych skarbów, znajdował się tajemniczy przyrząd. Na początku XX wieku poławiacze gąbek natknęli się na wrak statku i tak oto odkryto pierwszy analogowy „komputer”. Znalezisko wywołało ogromne kontrowersje. Według ówczesnej wiedzy historycznej tego typu urządzenie, nie powinno było pojawić się w starożytnej Grecji ani gdziekolwiek indziej na świecie, dlatego przeleżało ono w muzeum przez pięćdziesiąt lat, zanim historycy zaczęli się mu poważnie przyglądać.
Artefakt, znany jako mechanizm z Antykithiry i nazywany „komputerem zegarowym”, to mały instrument z brązu, który wyprzedza każdą maszynę o porównywalnej złożoności o ponad tysiąc lat.
Kadr z filmu "Indiana Jones i artefakt przeznaczenia" (materiały prasowe) Mechanizm Antikithera, Narodowe Muzeum Archeologiczne.Ponad 2000 lat temu u wybrzeży greckiej wyspy Antykithera zatonął statek, na którego pokładzie pośród licznych skarbów, znajdował się tajemniczy przyrząd. Na początku XX wieku poławiacze gąbek natknęli się na wrak statku i tak oto odkryto pierwszy analogowy „komputer”. Znalezisko wywołało ogromne kontrowersje. Według ówczesnej wiedzy historycznej tego typu urządzenie, nie powinno było pojawić się w starożytnej Grecji ani gdziekolwiek indziej na świecie, dlatego przeleżało ono w muzeum przez pięćdziesiąt lat, zanim historycy zaczęli się mu poważnie przyglądać.
Artefakt, znany jako mechanizm z Antykithiry i nazywany „komputerem zegarowym”, to mały instrument z brązu, który wyprzedza każdą maszynę o porównywalnej złożoności o ponad tysiąc lat.
Lokalizacja wraku okrętu (źródło: Transactions of the American Philosophical Society, Derek de Solla Price) https://www.pcworld.pl/news/Najstarszy-komputer-swiata-zagadka-wyjasniona,103758.html
Mechanizm prawdopodobnie został zbudowany około 200 roku p.n.e. i dzięki ponad 30 kołom zębatym ukrytym za tarczami jest z pewnością najbardziej zaawansowanym technologicznym artefaktem okresu przedchrześcijańskiego.
Ten starożytny „komputer” potrafi dokonywać precyzyjnych obliczeń w oparciu o antyczne astronomiczne i matematyczne zasady. Chociaż tożsamość budowniczego i to, co robił artefakt na pokładzie statku, pozostaje tajemnicą, naukowcy przez stulecie pracowali, aby poskładać historię mechanizmu (z pewnością nie jest to machina do podróżowania w czasie, jak przedstawiano go w ostatniej części Indiany Jonesa, chyba żeby….?, ale sam Cyceron opisał podobne urządzenie z brązu wykonane właśnie przez Archimedesa w III wieku p.n.e.)
Cyfrowa rekonstrukcja mechanizmu z Antykithiry, zdj. East news Jak działa mechanizm? Jeszcze nie wiadomo. Do zbadania jego funkcji stworzono specjalny projekt, w którym międzynarodowa grupa badaczy, wspierana przez uniwersytety i firmy technologiczne pracuje nad rozszyfrowaniem artefaktu. Zdjęcia rentgenowskie przeprowadzone w latach 70. i 90. XX wieku wykazały, że urządzenie musiało odtwarzać ruchy nieba. Chodziło o to, że kiedy oznaczano na nim datę, tryby automatycznie obracały się i pojawiało się mnóstwo informacji: pozycje Słońca, Księżyca, planet i gwiazd, faza Księżyca, daty nadchodzących zaćmień słońca, prędkość Księżyca na niebie, a nawet daty igrzysk olimpijskich. Być może najbardziej imponujące jest to, że tarcza kalendarza mechanizmu może kompensować dodatkowe ćwierć dnia w roku astronomicznym, cofając skalę o jeden dzień co cztery lata (wyznacza rok przestępny). Kalendarz juliański, który jako pierwszy w regionie ustalał długość roku na 365 dni oraz jeden dzień dodatkowy co 4 lata, został wprowadzony dopiero kilkadziesiąt lat po zbudowaniu instrumentu (45 r p.n.e). Ponadto dopiero w XIV wieku naukowcy stworzyli pierwszy precyzyjny astronomiczny zegar!
Zdjęcie mechanizmu wykonane za pomocą promieni Roentgena w latach osiemdziesiątych, (fot. www.flickr.com/photos/electropod)
Badacze nazwali urządzenie „starożytnym greckim komputerem”, ale niemożność odtworzenia jego działania spowodowały zawieszenie prac badawczych.
Szerszą uwagę przykuł mechanizm z Antykithiry dopiero w 2006 roku. W tym samym roku Mike Edmunds z Uniwersytetu w Cardiff w Walii wraz ze swoim zespołem opublikował skany tomografii komputerowej odnalezionych fragmentów, ujawniając więcej szczegółów wewnętrznego działania, a także ukryte napisy. Spowodowało to powrót do badań naukowych.
Mechanizm był podobny pod względem wielkości do zegara kominkowego, a kawałki drewna znalezione na fragmentach sugerują, że był umieszczony w drewnianej obudowie. Podobnie jak zegar, koperta miałaby dużą okrągłą tarczę z obracającymi się wskazówkami. Z boku znajdowało się pokrętło lub uchwyt do przewijania mechanizmu do przodu lub do tyłu. Gdy pokrętło się obracało, ciągi zazębiających się kół zębatych napędzały co najmniej siedem wskazówek z różnymi prędkościami. Zamiast godzin i minut wskazówki wskazywały czas niebieski: jedna wskazówka oznaczała Słońce, druga Księżyc i po jednej każdej z pięciu planet widocznych gołym okiem – Merkurego, Wenus, Marsa, Jowisza i Saturna. Obracająca się czarno-srebrna kula wskazywała fazę Księżyca. Inskrypcje wyjaśniały, które gwiazdy wschodziły i zachodziły w określonym dniu. Z tyłu obudowy znajdowały się również dwa systemy tarcz, każdy z kołkiem umieszczonym w spiralnym rowku, niczym igła gramofonu.
Eksperci pracowali nad rozszyfrowaniem napisów ukrytych wewnątrz mechanizmu, w szczególności nad zrozumieniem brakujących elementów mechanizmu, niektórych zniszczonych, a innych prawdopodobnie wciąż znajdujących się na dnie morza (obecnie dysponują oni tylko jedną trzecią z ok. 82 fragmentów, w tym 30 skorodowanymi kołami zębatymi).
Chociaż nie zachowały się wskazówki na przedniej stronie mechanizmu, inskrypcja wskazuje, że niosły one kolorowe kulki: ognistoczerwone w przypadku Marsa i złote w przypadku Słońca.
Badacze nazwali urządzenie „starożytnym greckim komputerem”, ale niemożność odtworzenia jego działania spowodowały zawieszenie prac badawczych.
Szerszą uwagę przykuł mechanizm z Antykithiry dopiero w 2006 roku. W tym samym roku Mike Edmunds z Uniwersytetu w Cardiff w Walii wraz ze swoim zespołem opublikował skany tomografii komputerowej odnalezionych fragmentów, ujawniając więcej szczegółów wewnętrznego działania, a także ukryte napisy. Spowodowało to powrót do badań naukowych.
Mechanizm był podobny pod względem wielkości do zegara kominkowego, a kawałki drewna znalezione na fragmentach sugerują, że był umieszczony w drewnianej obudowie. Podobnie jak zegar, koperta miałaby dużą okrągłą tarczę z obracającymi się wskazówkami. Z boku znajdowało się pokrętło lub uchwyt do przewijania mechanizmu do przodu lub do tyłu. Gdy pokrętło się obracało, ciągi zazębiających się kół zębatych napędzały co najmniej siedem wskazówek z różnymi prędkościami. Zamiast godzin i minut wskazówki wskazywały czas niebieski: jedna wskazówka oznaczała Słońce, druga Księżyc i po jednej każdej z pięciu planet widocznych gołym okiem – Merkurego, Wenus, Marsa, Jowisza i Saturna. Obracająca się czarno-srebrna kula wskazywała fazę Księżyca. Inskrypcje wyjaśniały, które gwiazdy wschodziły i zachodziły w określonym dniu. Z tyłu obudowy znajdowały się również dwa systemy tarcz, każdy z kołkiem umieszczonym w spiralnym rowku, niczym igła gramofonu.
Eksperci pracowali nad rozszyfrowaniem napisów ukrytych wewnątrz mechanizmu, w szczególności nad zrozumieniem brakujących elementów mechanizmu, niektórych zniszczonych, a innych prawdopodobnie wciąż znajdujących się na dnie morza (obecnie dysponują oni tylko jedną trzecią z ok. 82 fragmentów, w tym 30 skorodowanymi kołami zębatymi).
Chociaż nie zachowały się wskazówki na przedniej stronie mechanizmu, inskrypcja wskazuje, że niosły one kolorowe kulki: ognistoczerwone w przypadku Marsa i złote w przypadku Słońca.
Brakuje również części, które napędzały wskaźniki planetarne, co doprowadziło do szeregu wątpliwości na temat dokładnego sposobu ich poruszania się. Ponieważ planety krążą wokół Słońca, patrząc z Ziemi wydają się wędrować tam i z powrotem po niebie. Grecy wyjaśniali ten ruch „epicyklami” czyli małymi okręgami nałożonymi na większą orbitę.
To oznacza, że starożytni Grecy doskonale znali teorię heliocentryczną, zanim pojawili się Galileusz, czy Kopernik!
Napisy wskazują nazwy miesięcy używane w Koryncie i jego koloniach w północno-zachodniej Grecji. Tarcza wyświetlająca daty najważniejszych zwodów lekkoatletycznych, w tym igrzysk olimpijskich, wskazuje na imprezę odbywającą się w północno-zachodniej Grecji oraz na Halieia, organizowaną na południu wyspy Rodos.
To oznacza, że starożytni Grecy doskonale znali teorię heliocentryczną, zanim pojawili się Galileusz, czy Kopernik!
Napisy wskazują nazwy miesięcy używane w Koryncie i jego koloniach w północno-zachodniej Grecji. Tarcza wyświetlająca daty najważniejszych zwodów lekkoatletycznych, w tym igrzysk olimpijskich, wskazuje na imprezę odbywającą się w północno-zachodniej Grecji oraz na Halieia, organizowaną na południu wyspy Rodos.
To mogłoby potwierdzić teorię, że mechanizm pochodził z Rodos i był transportowany na północ. Mógł być on skonstruowany przez Posejdoniosa, wybitnego uczonego, filozofa, astronoma, geodetę, geografa i historyk (był nauczycielem Cycerona). Tym bardziej, że jego nawet Cyceron, twierdził, iż mistrz wykonał bardzo podobny model nieba w I wieku p.n.e. Inny uczony z Rodos- astronom Hipparch, mniej więcej w tym czasie opracował obliczenia matematyczne na podstawie właśnie takiego urządzenia więc być może właśnie Posejdonios był prawdziwym twórcą artefaktu.
W czasopiśmie Scientific Reports pojawiła się publikacja zespołu University College London, w której naukowcy przedstawili model ułożenia wszystkich przekładni. Całość jest zamknięta na przestrzeni o głębokości zaledwie 2,5 cm. Zespół bazował na pracach Michaela Wrighta, byłego kuratora inżynierii mechanicznej w Science Museum w Londynie a także na inskrypcji znalezionej wraz z mechanizmem i metodach matematycznych opisanych przez samego Archimedesa.
W czasopiśmie Scientific Reports pojawiła się publikacja zespołu University College London, w której naukowcy przedstawili model ułożenia wszystkich przekładni. Całość jest zamknięta na przestrzeni o głębokości zaledwie 2,5 cm. Zespół bazował na pracach Michaela Wrighta, byłego kuratora inżynierii mechanicznej w Science Museum w Londynie a także na inskrypcji znalezionej wraz z mechanizmem i metodach matematycznych opisanych przez samego Archimedesa.
Archimedes z Syrakuz, wikipedia Jak twierdzą, tradycja wykonywania takich mechanizmów mogła być znacznie starsza i mogłoby być ich nawet kilka.
James Evans, historyk astronomii z Uniwersytetu Puget Sound w Tacoma w stanie Waszyngton, uważa, że przedstawiony cykl zaćmień ma pochodzenie babilońskie i rozpoczyna się w 205 roku p.n.e. Biorąc pod uwagę jego specjalizację w tej dziedzinie, być może to prawda.
Rentgenowska tomografia komputerowa wykonana w 2005 roku ujawniła niewidziane wcześniej napisy na mechanizmie z Antykithiry, w tym listę cykli planetarnych na przedniej części i „instrukcję obsługi” na tylnej.
Zdjęcie z tomografu komputerowego. Źródło: © 2005 Nikon X-Tek Systems
Z biegiem lat pierwotna masa mechanizmu z Antykithiry rozpadła się na 82 części. Ustalenie, jak one wszystkie do siebie pasują, było dla badaczy nie lada wyzwaniem. Największy fragment ( lewy górny róg ) podtrzymuje główne koło napędowe. Źródło: © 2005 Narodowe Muzeum Archeologiczne w Atenach
W marcu 2021 roku kolejna grupa naukowców z University College of London, znana jako Zespół Badawczy UCL Antikythera, opublikowała nową analizę maszyny. W skład zespołu badawczego wszedł również Polak- Adam Wójcik (materiałoznawca). Ich odkrycia pozwoliły jeszcze lepiej poznać to wyrafinowanie urządzenie, które podważa wiele naszych przekonań na temat możliwości technologicznych starożytnych Greków.
Tak czy inaczej, mechanizm z Antykithiry dowodzi, że starożytni Grecy stosowali bardzo złożone i precyzyjne konstrukcje. To także pokazuje, jak Grecy postrzegali swój wszechświat. Doszli do przekonania, że natura działa według z góry określonych zasad, niczym maszyna – a takie podejście stanowi podstawę współczesnych poglądów naukowych („filozofia mechaniczna”). Starożytni konstruktorzy, którzy uwiecznili kosmos w brązie, nie tylko modelowali teorie astronomiczne, ale także inspirowali następne pokolenia.
I jeszcze jedno.
Rentgenowska tomografia komputerowa wykonana w 2005 roku ujawniła niewidziane wcześniej napisy na mechanizmie z Antykithiry, w tym listę cykli planetarnych na przedniej części i „instrukcję obsługi” na tylnej.
Zdjęcie z tomografu komputerowego. Źródło: © 2005 Nikon X-Tek SystemsZ biegiem lat pierwotna masa mechanizmu z Antykithiry rozpadła się na 82 części. Ustalenie, jak one wszystkie do siebie pasują, było dla badaczy nie lada wyzwaniem. Największy fragment ( lewy górny róg ) podtrzymuje główne koło napędowe. Źródło: © 2005 Narodowe Muzeum Archeologiczne w Atenach
W marcu 2021 roku kolejna grupa naukowców z University College of London, znana jako Zespół Badawczy UCL Antikythera, opublikowała nową analizę maszyny. W skład zespołu badawczego wszedł również Polak- Adam Wójcik (materiałoznawca). Ich odkrycia pozwoliły jeszcze lepiej poznać to wyrafinowanie urządzenie, które podważa wiele naszych przekonań na temat możliwości technologicznych starożytnych Greków.
Tak czy inaczej, mechanizm z Antykithiry dowodzi, że starożytni Grecy stosowali bardzo złożone i precyzyjne konstrukcje. To także pokazuje, jak Grecy postrzegali swój wszechświat. Doszli do przekonania, że natura działa według z góry określonych zasad, niczym maszyna – a takie podejście stanowi podstawę współczesnych poglądów naukowych („filozofia mechaniczna”). Starożytni konstruktorzy, którzy uwiecznili kosmos w brązie, nie tylko modelowali teorie astronomiczne, ale także inspirowali następne pokolenia.
I jeszcze jedno.
Pojawiła się też teoria, lansowana przez m.in Ericha von Dänikena, która twierdziła, że mechanizm pochodzi ze statku obcych!?!?!
W roku 2006 zaprezentowano wizualną rekonstrukcję, tego jak mógł wyglądać kompletny mechanizm z Antykithiry. Zobaczyć ją możemy wraz z samym artefaktem w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Atenach.
Inną replikę można także oglądać w American Computer Museum w Bozeman w stanie Montana.
Rekonstrukcja mechanizmu:
Fragment C, na którym rok podzielono według dni i znaków zodiaku. Bretta Seymoura / WHOI
Główny element mechanizmu. Fragment A to największy z 82 elementów mechanizmu znalezionych do tej pory, ma cztery "szprychy", które obracałyby się raz w roku, śledząc Słońce względem gwiazd. Bretta Seymoura / WHOI
Rekonstrukcja mechanizmu z Antykitery wykonana przez Dereka de Solla Price. Tarcza z tyłu (pokazany model) służy do wskazywania zaćmień https://www.pcworld.pl/news/Najstarszy-komputer-swiata-zagadka-wyjasniona,103758,6.html
Część przedstawiająca model kosmosu. W centrum kopuła Ziemi, faza Księżyca i jego pozycja w zodiaku – następnie pierścienie Merkurego , Wenus , prawdziwego Słońca, Marsa, Jowisza, Saturna i Daty, ze znacznikami „małej kuli” i mniejszymi znacznikami dla przeciwieństwa. Na pierścieniach planet wpisane są znaczniki skali i litery indeksu cykli synodycznych planet. Wokół nich znajduje się Zodiak i Kalendarz Egipski. Prawdziwy pierścień Słońca ma „małą złotą kulę” ze „wskazówką”. Kiedy wskazówki Księżyca i Słońca pokrywają się, kula Księżyca jest czarna w przypadku Księżyca w nowiu; gdy wskazówki znajdują się po przeciwnych stronach, kula Księżyca jest biała podczas pełni księżyca.
Znaczniki na mechanizmie z Antykithiry.
Zrekonstruowane płyty. Zdjęcie fragmentu A, przedstawia filary na obrzeżach, b to tomografia komputerowa długiego filaru. C i D to tomografia krótkich filarów. Wszystkie filary posiadają ramiona i przebite końce. Zdjęcie fragmentu D zawiera również dysk , przekładnię i płytę, które rekonstruujemy jako elementy epicykliczne mechanizmu Wenus.
Słońce, Wyższe Planety i eksplodowana przekładnia Kosmosu.
Cały mechanizm, Źródło: Tony Freeth
Opis modelu, źródło: Tony Freeth i Jen Christiansen ( grafika ), Zespół badawczy UCL Antikythera ( model )
Źródła:
https://www.national-geographic.pl/artykul/mechanizm-z-antykithiry
https://www.scientificamerican.com/article/an-ancient-greek-astronomical-calculation-machine-reveals-new-secrets/
https://www.atlasobscura.com/places/antikythera-mechanism
https://www.nature.com/articles/s41598-021-84310-w
W roku 2006 zaprezentowano wizualną rekonstrukcję, tego jak mógł wyglądać kompletny mechanizm z Antykithiry. Zobaczyć ją możemy wraz z samym artefaktem w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Atenach.
Inną replikę można także oglądać w American Computer Museum w Bozeman w stanie Montana.
Rekonstrukcja mechanizmu:
Fragment C, na którym rok podzielono według dni i znaków zodiaku. Bretta Seymoura / WHOI
Główny element mechanizmu. Fragment A to największy z 82 elementów mechanizmu znalezionych do tej pory, ma cztery "szprychy", które obracałyby się raz w roku, śledząc Słońce względem gwiazd. Bretta Seymoura / WHOIRekonstrukcja mechanizmu z Antykitery wykonana przez Dereka de Solla Price. Tarcza z tyłu (pokazany model) służy do wskazywania zaćmień https://www.pcworld.pl/news/Najstarszy-komputer-swiata-zagadka-wyjasniona,103758,6.html
Część przedstawiająca model kosmosu. W centrum kopuła Ziemi, faza Księżyca i jego pozycja w zodiaku – następnie pierścienie Merkurego , Wenus , prawdziwego Słońca, Marsa, Jowisza, Saturna i Daty, ze znacznikami „małej kuli” i mniejszymi znacznikami dla przeciwieństwa. Na pierścieniach planet wpisane są znaczniki skali i litery indeksu cykli synodycznych planet. Wokół nich znajduje się Zodiak i Kalendarz Egipski. Prawdziwy pierścień Słońca ma „małą złotą kulę” ze „wskazówką”. Kiedy wskazówki Księżyca i Słońca pokrywają się, kula Księżyca jest czarna w przypadku Księżyca w nowiu; gdy wskazówki znajdują się po przeciwnych stronach, kula Księżyca jest biała podczas pełni księżyca.
Znaczniki na mechanizmie z Antykithiry. Zrekonstruowane płyty. Zdjęcie fragmentu A, przedstawia filary na obrzeżach, b to tomografia komputerowa długiego filaru. C i D to tomografia krótkich filarów. Wszystkie filary posiadają ramiona i przebite końce. Zdjęcie fragmentu D zawiera również dysk , przekładnię i płytę, które rekonstruujemy jako elementy epicykliczne mechanizmu Wenus.
Słońce, Wyższe Planety i eksplodowana przekładnia Kosmosu.
Cały mechanizm, Źródło: Tony Freeth Opis modelu, źródło: Tony Freeth i Jen Christiansen ( grafika ), Zespół badawczy UCL Antikythera ( model )
Źródła:
https://www.national-geographic.pl/artykul/mechanizm-z-antykithiry
https://www.scientificamerican.com/article/an-ancient-greek-astronomical-calculation-machine-reveals-new-secrets/
https://www.atlasobscura.com/places/antikythera-mechanism
https://www.nature.com/articles/s41598-021-84310-w
Komentarze
Prześlij komentarz